1933: Η ΔΟΛΟΦΟΝΙΚΗ ΑΠΟΠΕΙΡΑ ΚΑΤΑ ΤΟΥ ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΥ ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ

Το δυσώδες πολιτικό κλίμα που δημιουργήθηκε 

από τα δύο βενιζελικά κινήματα του 1933 και του 1935.

Του ΒΑΣΙΛΗ Σ. ΚΑΡΤΣΙΟΥ 
      booksonthesites.blogspot.com

Η δολοφονική απόπειρα εναντίον του Ελευθερίου Βενιζέλου, στις 6 Ιουνίου 1933, εκδηλώθηκε μέσα στο δυσώδες πολιτικό κλίμα που είχε δημιουργήσει το γελοίο κίνημα του Πλαστήρα την επομένη των εκλογών της 5^ης Μαρτίου 1933. Πριν την απόπειρα, ο Μεταξάς είχε καταθέσει πρόταση στη βουλή για την ποινική δίωξη του Βενιζέλου ως υπεύθυνου για το κίνημα Πλαστήρα. Η συζήτηση ορίστηκε για τις 15 Μαΐου 1933. Μία φράση του Βενιζέλου στην ομιλία του περί «στρατηγού επαναστάτη, ο οποίος προσέφερε μεγάλας υπηρεσίας εις τον τόπον» προκάλεσε πανδαιμόνιο στη βουλή, καθώς μοιραία έφερνε στο νου των βουλευτών του Λαϊκού Κόμματος τη μαζική δολοφονία των Έξι, τον Νοέμβριο του 1922, από την «επαναστατική» επιτροπή του Πλαστήρα.

Η δίκη των υπαιτίων της δολοφονικής απόπειρας κατά Βενιζέλου ξεκίνησε στις 22 Φεβρουαρίου 1935 αλλά δεν τελείωσε ποτέ γιατί κατά τη διάρκεια της δίκης εκδηλώθηκε το βενιζελικό κίνημα της 1^ης Μαρτίου του 1935!  Είχαν κατηγορηθεί συνολικά 18 άτομα ως ηθικοί και φυσικοί αυτουργοί. Μεταξύ των ηθικών αυτουργών ήταν ο διευθυντής της Γενικής Ασφάλειας Ιωάννης Πολυχρονόπουλος, και ο διευθυντής της Ειδικής Ασφαλειας Αργ. Δικαίος!

Επικεφαλής των φυσικών αυτουργών φερόταν ο λήσταρχος Γεώργιος Καραθανάσης από την Αράχοβα! Ένα «μπουμπούκι» της εποχής με αρκετές δολοφονίες στο ενεργητικό του, ο οποίος είχε λάβει αμνηστία δέκα χρόνια πριν καθώς έκανε χρήση των …ευεργετικών διατάξεων ενός νόμου του 1871 για την αμνήστευση, και μάλιστα επ’ αμοιβή, όσων συλλάμβαναν ή δολοφονούσαν επικηρυγμένους ληστές! Ο Καραθανάσης είχε σκοτώσει τρεις από το σινάφι του και έστειλε τα κεφάλια τους στον ειρηνοδίκη στην Αράχοβα! Γι’ αυτό και η Πηνελόπη Δέλτα στο ημερολόγιο με τις αναμνήσεις της είχε γράψει ότι ο λήσταρχος Καραθανάσης είχε εντολή -όταν οι δολοφόνοι θα ακινητοποιούσαν το αυτοκίνητο- να μπει μέσα και να κόψει το κεφάλι του Βενιζέλου. Είχε άλλωστε τη σχετική πείρα!

Οι εκφράσεις που χρησιμοποιεί η Πηνελόπη Δέλτα στις Αναμνήσεις της αποτελούν χαρακτηριστικό παράδειγμα του φανατισμού και του παραλογισμού που επικρατούσε εκείνη την περίοδο στα πολιτικά πράγματα της χώρας. Στις εφημερίδες υπήρχε μία διελκυστίνδα καταγγελιών και ύβρεων εκατέρωθεν που ενέπλεκε τους πάντες στην υπόθεση.  Η Πηνελόπη Δέλτα θεωρούσε βασικούς υποκινητές σχεδόν όλα τα στελέχη του Λαϊκού Κόμματος και ειδικά τη «φόνισσα» Λίνα Τσαλδάρη(!), ενώ τον Παναγή Τσαλδάρη τον αποκαλεί «αποσυντεθειμένο σακούλι από κόκκαλα»(!).

«Ήταν δεκάδες, ίσως εκατοντάδες οι δολοφόνοι οι μυημένοι, με πίσω τους, ραχοκόκκαλο, τη Λίνα Τσαλδάρη… Ολόκληρη η κυβέρνηση, χωρίς καμιάν εξαίρεση, ήξερε και ετοίμασε τη δολοφονία, μηδέ του Μεταξά εξαιρουμένου…». (Αρχείο της Π. Σ. Δέλτα, Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος, Ημερολόγιο – Αναμνήσεις – Μαρτυρίες – Αλληλογραφία, Επιμέλεια Π. Α. Ζάννας, Αθήνα 1978).

Θα μπορούσε να θεωρήσει κάποιος ότι αυτή η υπερβολική ρητορική της Πηνελόπης Δέλτα δεν προερχόταν μόνον από την λατρεία της στο πρόσωπο του Βενιζέλου, αλλά και από το γεγονός ότι εκείνο το βράδυ το ζεύγος Βενιζέλου είχε δειπνήσει στο σπίτι των Δέλτα στην Κηφισιά. Η Πηνελόπη πίστευε ότι η πληροφορία για την ημέρα του δείπνου, που ενεργοποίησε το σχέδιο της δολοφονικής απόπειρας, είχε βγει μέσα από το σπίτι της, εσκεμμένα ή όχι, από το υπηρετικό προσωπικό. Ο Βενιζέλος επισκεπτόταν συχνά το σπίτι των Δέλτα στην Κηφισιά, από την εποχή ακόμη του Εμμανουήλ Μπενάκη.

Στο δείπνο της Τρίτης, 6 Ιουνίου 1933, είχαν καθίσει, εκτός από τον Ελευθέριο και την Έλενα Βενιζέλου, ο Νίκος και η Φρονιέτα Πασπάτη, ο Αντώνης Μπενάκης, η Αλεξάνδρα Χωρέμη, ο Γεώργιος Βεντήρης και βεβαίως η Πηνελόπη Δέλτα με τον σύζυγό της Στέφανο Δέλτα και μεγάλη κόρη τους Σοφία. Το ζεύγος Βενιζέλου αναχώρησε μεταξύ 10:15 με 10:30 το βράδυ. Ο Βενιζέλος προθυμοποιήθηκε να πάρει μαζί του το ζεύγος Πασπάτη και τον Γεώργιο Βεντήρη αλλά αυτοί θεώρησαν ότι ήταν ακόμη νωρίς και παρέμειναν στο σπίτι. Όπως επεσήμανε η Πηνελόπη, αν είχαν δεχθεί θα ήταν όλοι νεκροί καθώς δεν θα υπήρχε χώρος για να προφυλαχθούν μέσα στο αυτοκίνητο που δέχθηκε καταιγισμό πυροβολισμών. Ο Βενιζέλος με τη σύζυγό του είχαν ξαπλώσει στο δάπεδο του αυτοκινήτου και αυτό τους έσωσε τη ζωή.

Η Πηνελόπη, τρίτο παιδί του Εμμανουήλ Μπενάκη και της Βιργινίας Χωρέμη, έως την ώριμη ηλικία των 40 ετών, που συμπίπτει χρονικά περίπου με τα Νοεμβριανά του 1916, υπήρξε επιφυλακτική έως επικριτική και για το πρόσωπο και για την πολιτική του Ελευθερίου Βενιζέλου, αν και ο πατέρας της Εμμανουήλ Μπενάκης υπήρξε στυλοβάτης και χορηγός του κόμματος των Φιλελευθέρων και της βενιζελικής πολιτικής. Σε μία ανέκδοτη επιστολή της προς τον σύζυγό της Στέφανο Δέλτα, με ημερομηνία 11 Αυγούστου 1913, αναφέρει τα εξής διαφωτιστικά:

«… Νομίζεις πώς επηρεάζομαι από κύκλους αντιβενιζελικούς και κλονίζομαι κι εγώ… αλλά, Στέφανέ μου, δεν θέλω να τον θαυμάζω σαν που τον θαυμάζει η μητέρα, που τον θεοποιεί τυφλά και λέγει προδότη κάθε άνθρωπο που αντιλέγει του Προέδρου. Θέλω απεναντίας, ν’ ακούσω όλες τις καμπάνες (σ.σ.: απόψεις) για να βγάλω σωστό συμπέρασμα και δυστυχώς δεν ακούω παρά λιβανίσματα και πολύ σπανίως μπορώ ν’ ακούσω κανένα λόγο πού να με κάνει να φαντάζομαι πώς ίσως υπάρχει και άλλη γνώμη, όχι της αντιπολίτευσης αλλά φίλων του Βενιζέλου που στενοχωριούνται με κάποιες τάσεις του Προέδρου να κάνει του κεφαλιού του χωρίς να συμβουλεύεται και εκείνους που ξέρουν καλά τα θέματα, και κάποτε κάνει και λάθη».

Δηλαδή, η Πηνελόπη Δέλτα, εκτός από ένα τεράστιο αρχείο επιστολών, μαρτυριών, εγγράφων, δημοσιευμάτων κλπ, μας άφησε παρακαταθήκη σε μερικές σειρές και ένα ουσιαστικό πολιτικό ψυχογράφημα του Βενιζέλου. Ο επιμελητής της έκδοσης των Αναμνήσεων, ο αείμνηστος Παύλος Ζάννας, αναφέρει σε υποσημείωσή του ότι υπήρχε στο αρχείο και δεύτερη επιστολή με το ίδιο περιεχόμενο με προηγούμενη ημερομηνία, 9 Αυγούστου 1913.

Η μεταστροφή της Πηνελόπης δεν κάμφθηκε ούτε με την δολοφονία του Ίωνα Δραγούμη, στα τέλη Ιουλίου 1920 από τα βενιζελικά τάγματα ασφαλείας, αν και την περίοδο 1905-1908 είχε συνάψει, ήδη παντρεμένη μία δεκαετία και με παιδιά, μία εμμονική ερωτική σχέση με τον Δραγούμη, όταν αυτός ήταν υποπρόξενος της Ελλάδας στην Αλεξάνδρεια. Στην πραγματικότητα, η Πηνελόπη Δέλτα δεν ξεπέρασε τον Ίωνα Δραγούμη έως και τον θάνατό της με την είσοδο των Γερμανών στην Αθήνα, τέλη Απριλίου του 1941. Αλλά η σκληρή ρητορική της εναντίον των αντιπάλων του Βενιζέλου ίσως οφείλεται σ’ ένα βαθμό και στην σκλήρυνση κατά πλάκας, μίας ασθένειας που την ταλαιπώρησε σωματικά ψυχικά και πνευματικά από το 1925 έως και τον θάνατό της.

Όσον αφορά τη δολοφονική απόπειρα εναντίον του αυτοκινήτου του Βενιζέλου και του αυτοκινήτου της συνοδείας του, δεν υπήρξε ποτέ ούτε αστυνομική, ούτε ανακριτική, ούτε δικαστική ουσιαστική διερεύνηση. Στη δίκη, που δεν ολοκληρώθηκε ποτέ, είχαν κληθεί 167 μάρτυρες κατηγορίας και 220 μάρτυρες υπεράσπισης.  Έτσι δεν αποδείχθηκε ποτέ ποιοι ήταν οι πραγματικοί ηθικοί αυτουργοί, και βεβαίως δεν μπορούσε να στηριχθεί επ’ ουδενί λόγω η εμμονή της Πηνελόπης Δέλτα κατά της «φόνισσας» Λίνας Τσαλδάρη. Μάλιστα, ο βιογράφος του Βενιζέλου, Δώρος Άλαστος, αποδίδει τις φήμες για την Λίνα Τσαλδάρη σε στελέχη της δεξιάς! «… Αυτές όμως είναι μόνο φήμες και πρέπει να γίνουν δεκτές ως φήμες. Το ότι η αστυνομία οργάνωσε το έγκλημα θεωρείται δεδομένο, δεν είναι όμως ακόμη σίγουρο ποια ήταν τα κίνητρα και ποιες οι δυνάμεις στα παρασκήνια…». (Βλ.: Doros Alastos, Venizelos, Patriot – Statesman – Revolutionary, London, 1942, p. 265).

Στις φωτογραφίες, το αυτοκίνητο στο οποίο επέβαινε ο Ελευθέριος Βενιζέλος μετά την απόπειρα δολοφονίας του σε φωτογραφίες από τις εφημερίδες της εποχής, με τα σημάδια από τις σφαίρες, και από το φάκελο της ειδικής εμπειροτεχνικής πραγματογνωμοσύνης με τους αριθμούς και τις χρωματικές ενδείξεις των ανακριτικών αρχών (Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών & Μελετών «Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος» σε ειδική έκδοση του 2009, με θέμα «Η δολοφονική απόπειρα εναντίον του Ελευθερίου Βενιζέλου 6 Ιουνίου 1933).

 

ΕΜΕΙΣ ΕΧΟΥΜΕ ΦΘΑΣΕΙ ΣΤΗΝ ΙΘΑΚΗ ΕΔΩ ΚΑΙ ΧΡΟΝΙΑ

 Του ΒΑΣΙΛΗ Σ. ΚΑΡΤΣΙΟΥ

booksonthesites.blogspot.com

Κατά την πρόσφατη ανάγνωση αποσπασμάτων από το βιβλίο του, για τα οποία ο εκδοτικός του οίκος πήρε ασφαλιστικά μέτρα κατά του Κώστα Βαξεβάνη, ο "Ιθακήσιος" δήλωσε για εκείνο το προβοκατόρικο δημοψήφισμα του 2015 ότι θεωρούσε ότι "πράττει σωστά", ότι οι δυνάμεις του σκότους "ήθελαν να μας τελειώσουν", ότι "δεν είχαμε πλέον διαπραγματευτικά όπλα". Μίλησε για την "εικόνα μιας χώρας που αντί να υπογράψει την ταπείνωσή της ζητά από το λαό της να αποφασίσει". Μόνο που δεν μας λέει ότι αποφάσισε το δημοψήφισμα για να σωθεί πολιτικά πετώντας τη μπάλα στην κερκίδα, τουτέστιν στον κόσμο που έπρεπε να μελετήσει τα ...έγγραφα των δανειστών για να απαντήσει ένα ΝΑΙ ή ένα ΟΧΙ! (Βλέπε φωτογραφία!).

Για να απαντούσε κάποιος στο ερώτημα του δημοψηφίσματος θα έπρεπε
να μελετά επί ώρες τα έγγραφα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής,
της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου!

Έτσι, λοιπόν, αν και ο κόσμος (δηλαδή, σχεδόν όλο το φάσμα της κομμουνιστικής και λοιπής Αριστεράς) είχε αποφασίσει τη ...μη ταπείνωσή του, ο "Ιθακήσιος" ξανάγινε πρωθυπουργός και μας έβαλε υποθήκη για τα επόμενα 100 χρόνια. Ευτυχώς που δεν ταπεινωθήκαμε!

(ΣΗΜ. Όταν πήγε και υπόγραψε τη συμφωνία του πάτου των Πρεσπών γιατί δεν θυμήθηκε να κάνει δημοψήφισμα;).

Την Πέμπτη 16 Ιουλίου 2015 είχα αναρτήσει στην istorikimnimi τα παρακάτω:

ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΠΡΟΤΕΚΤΟΡΑΤΟΥ. ΤΟΜΕΑΣ ΒΑΛΚΑΝΙΩΝ. ΟΒΕΡ...

Του ΒΑΣΙΛΗ Σ. ΚΑΡΤΣΙΟΥ

booksonthesites.blogspot.com

https://booksonthesites.blogspot.com/2015/07/blog-post.html

«Δεν σας τη χαρίζουμε την Ευρώπη», δήλωσε ορθά κοφτά ο Μανώλης Γλέζος στο Ευρωκοινοβούλιο και την ίδια στιγμή ο European Stability Mechanism (ESM) παρελάμβανε το επίσημο αίτημα της κυβέρνησης για δάνειο- μαμούθ. Δηλαδή, δεν σας τη χαρίζουμε τζάμπα. Όλη δική σας, με 82 δις πρόγραμμα - μνημόνιο και 12 (άντε 7) δις πρόγραμμα – γέφυρα, παλιοχουντικοί!

Ήταν ηλίου φαεινότερο ότι ο «αριστερός» Αλέξης Τσίπρας θα ολοκλήρωνε τη «δουλειά», που ξεκίνησε ο πρόεδρος της Σοσιαλιστικής Διεθνούς(!) Γεώργιος Α. Παπανδρέου το 2010. Για χάρη του Alexis ξενυχτούσαν επί 5 μήνες οι «πραξικοπηματίες» Μέρκελ, Ολάν, Γιούνγκερ, Τουσκ, ο Γερούν και 18 υπουργοί Οικονομικών, υπό την υψηλή εποπτεία του «συστήματος» FED. Ο Γιάννης Δραγασάκης ευχαρίστησε τις ΗΠΑ και τον πρόεδρο Ομπάμα από τη συχνότητα «Στο Κόκκινο»!

Μετά την εν ψυχρώ αποκαθήλωση του Κώστα Καραμανλή από τους Αμερικανούς, την περίοδο 2005-2009, «κάηκε» όλη η πολιτική ελίτ της χώρας. Το «σύστημα» FED κονιορτοποίησε τον «δεξιό» Καραμανλή, διότι δεν συνεμορφώθην προς τας υποδείξεις, και επανέφερε την …τάξη με τον «σοσιαλιστή» Παπανδρέου και τον «αριστερό» Τσίπρα! Πολιτική υψηλής διαβάθμισης (στους υπολογιστές αντιστοιχεί στο κουμπί εντολής «για προχωρημένους»).

Όλο αυτό το διάστημα η «ριζοσπαστική» Αριστερά ήταν υπό τη σκέπη του «συστήματος» FED, που πίεσε για λύση επικαλούμενη γεωπολιτικούς λόγους. Ο κλασσικός τρόπος χειραγώγησης των προτεκτοράτων. Καταστρέφεις μία χώρα και μετά προσποιείσαι ότι τη σώνεις! Το πολυσέλιδο πόρισμα του ανακριτή για το σχέδιο «Πυθία 1» αποσταθεροποίησης της χώρας από ξένους πράκτορες και εξόντωσης του Κώστα Καραμανλή, την έξοδο από το ευρώ (λεφτά υπάρχουν) και την εισαγωγή της «ασημένιας δραχμής», το έφαγε το μαύρο σκοτάδι. Ήταν σαν να δόθηκε στη δημοσιότητα δελτίο καιρού της ΕΜΥ: «Η καλοκαιρία θα συνεχιστεί όλο το 24ωρο».

Ο Αλέξης Τσίπρας λοιπόν, αντί να σκίσει τα μνημόνια, φόρτωνε το 3ο «αριστερό» μνημόνιο με μέτρα, και έχτιζε προφίλ επί 5 μήνες στην Ευρώπη. Αφελείς όσοι πιστεύουν ότι ο Βαρουφάκης έπεσε από τον ουρανό. Θα είχαμε γλυτώσει πολλά δις ευρώ αν η ΣΥΡΙΖΟΑΝΕΛική κυβέρνηση έπιανε την άκρη του νήματος από το e-mail Χαρδούβελη και τελείωνε τη διαπραγμάτευση εν τη γενέσει της. Όμως κάτι τέτοιο δεν περιελάμβανε επαφές υψηλού επιπέδου, πενταμερείς, τετραμερείς διασκέψεις, δημοσιότητα στο διεθνή Τύπο. «Το e-mail Χαρδούβελη ήταν ρεσιτάλ υποταγής σε υφεσιακά μέτρα που καταργούνται» δήλωνε ο Νέρων Βαρουφάκης - Κομφούκιος στον Νίκο Χατζηνικολάου στις 25 Φεβρουαρίου. Στις αρχές Μαΐου ο Ευάγγελος Βενιζέλος ήταν προφητικός: «Το e-mail Χαρδούβελη είναι μία παιδική εκδρομή μπροστά σε αυτά που θα φέρει η κυβέρνηση».

Ποτέ άλλοτε η χώρα δεν βρέθηκε σε τέτοια απόλυτη αδυναμία, να εξαρτάται ολοκληρωτικά από τις προθέσεις του «συστήματος». Κι όμως, ο κ. Τσίπρας θεωρείται – και δημοσκοπικά - απόλυτος κυρίαρχος στην εσωτερική σκηνή, αν και ο «Τσε και Λούλα μαζί» έχει πλέον αλά καρτ πλειοψηφία στη Βουλή. Συνεχίζουν …ενωμένοι με 32 «όχι» και 6 «παρών». Πρώτη φορά Αριστερά, αλλά καλά που ψηφίζει και η Δεξιά!

«Η στρατηγική σύγκρουσης του Έλληνα πρωθυπουργού τον οδήγησε σε πολιτική αυτοκτονία. H συμφωνία, που προσφέρθηκε στη χώρα του, τον μετατρέπει σε διοικητή ενός προτεκτοράτου της Ευρωζώνης», έγγραψε ο Jose Ignacio Torreblanca, σε άρθρο του με τίτλο «El fracaso de Tsipras» στην El Pais. Ήταν πράγματι μία μεγαλειώδης ιδεολογική - πολιτική αποτυχία του κ. Τσίπρα. Θα διαφωνήσουμε στο αν ήταν πολιτική αυτοκτονία.

Ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Μάρτιν Σουλτς δήλωσε σε εκπομπή του 1ου καναλιού της γερμανικής τηλεόρασης: «Αυτό που πήρε ο Αλέξης Τσίπρας από τις Βρυξέλλες είναι χειρότερο από αυτό που θα μπορούσε να είχε πάρει πριν από δύο εβδομάδες, αν είχε δεχθεί την πρόταση του προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζαν – Κλοντ Γιούνκερ. Αλλά σίγουρα δεν υπήρξε πιο ισχυρός πρωθυπουργός στην ιστορία της Ελλάδας, εδώ και δεκαετίες από τον κ. Τσίπρα σε ό,τι αφορά τη στήριξη στο εσωτερικό. Αν υπάρχει κάποιος που είναι σε θέση να επιβάλλει τις μεταρρυθμίσεις, τότε είναι εκείνος». Πες το χρυσόστομε!

Η ΙΔΡΥΣΗ ΤΗΣ ΤΡΑΠΕΖΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ - ΤΟ ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΠΑΡΑΣΚΗΝΙΟ.

 Του ΒΑΣΙΛΗ Σ. ΚΑΡΤΣΙΟΥ

booksonthesites.blogspot.com

 

Σύμφωνα με τα στοιχεία που είχαν δημοσιευθεί εκείνη την εποχή, το 1915 υπήρχαν στην ελληνική επικράτεια 8 τραπεζικά ιδρύματα. Το 1929, όταν ξέσπασε το σκάνδαλο της Αγγλοαμερικανικής Τράπεζας, υπήρχαν 45 τράπεζες. Και όπως χαρακτηριστικά έγραφαν τότε οι εφημερίδες «κάθε μήνα φύτρωνε και μία νέα»! Το παράδοξο ήταν ότι όλη αυτή η τραπεζική …πίστη αναπτύχθηκε και θέριεψε εν μέσω παγκοσμίου πολέμου, μικρασιατικής καταστροφής και άκρατης πολιτικής ανωμαλίας.

Οι τράπεζες λειτουργούσαν τότε με τον νόμο 2190 περί Ανωνύμων Εταιριών που ρύθμιζε και προέβλεπε -υποτίθεται- και τον έλεγχο των εργασιών τους. Η λειτουργία των τραπεζών εκείνη την εποχή είχε χαρακτηριστεί επιεικώς «ασύδοτος». Μία κατάσταση που θύμιζε, σε μικρογραφία, την ανεξέλεγκτη λειτουργία του αμερικανικού τραπεζικού συστήματος, με τις εκατοντάδες τράπεζες, πριν από την ίδρυση της Ομοσπονδιακής Τράπεζας Αποθεματικών των Η.Π.Α, της περίφημης FED, το 1913.

Στις Η.Π.Α  είχε καταστεί αναγκαία η ίδρυσης μίας κεντρικής εκδοτικής ρυθμιστικής τράπεζας, που θα ήλεγχε εκτός όλων των άλλων και τη λειτουργία των εμπορικών τραπεζών. Το μυστικό ήταν ότι η κεντρική αυτή τράπεζα δεν θα ανήκε στο δημόσιο, και το εκδοτικό προνόμιο θα περνούσε στα χέρια των μεγαλοτραπεζιτών του κεφαλαιουχικού λόμπι. Πλέον, οι ιδιώτες τραπεζίτες θα τύπωναν χαρτονόμισμα και θα δάνειζαν στο κράτος τα χρήματα που δικαιωματικά όφειλε να τυπώνει αυτό! Μπίνγκο!

ΒΑΣΙΚΗ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΗ

Στην Ελλάδα δεν χρειάστηκε να επικαλεστούν τις δεκάδες πτωχεύσεις των τραπεζών, όπως στις Η.Π.Α., για να μας επιβάλλουν την ίδρυση μίας νέας κεντρικής εκδότριας τράπεζας. Απλώς, το είχαν θέσει ως όρο για τη χορήγηση ενός δανείου 9 εκατομμυρίων στερλινών, προς αποπληρωμή των παλαιών μας χρεών που είχαν δημιουργήσει οι ίδιοι (Αντάντ) δημιουργώντας την «κυβέρνηση εθνικής Αμύνης» στη Θεσσαλονίκη!

Η ίδρυση της Τράπεζας της Ελλάδος έγινε με τον νόμο 3423/7-12-1927/ΦΕΚ Α' 298, με βάση το άρθρο 4 του Πρωτοκόλλου της Γενεύης. Το Καταστατικό της Τράπεζας της Ελλάδος περιέχεται, ως Παράρτηµα IV, στο Πρωτόκολλο, του οποίου οι όροι ενεκρίθησαν από το Συµβούλιο της Κοινωνίας των Εθνών, «Περί εγκρίσεως της εκδόσεως δανείου Λιρών Στερλινών 9.000.000», και το οποίο υπεγράφη από την Ελληνική Κυβέρνηση στη Γενεύη στις 15η Σεπτεµβρίου 1927.

Σε εκτέλεση του Πρωτοκόλλου, ακολούθησε, στις 27 Οκτωβρίου 1927, η υπογραφή στην Αθήνα της σύμβασης μεταξύ ελληνικού δηµοσίου και Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος «Περί παραιτήσεως της Εθνικής Τραπέζης της Ελλάδος από του προνοµίου εκδόσεως τραπεζικών γραµµατίων και περί συστάσεως νέας τραπέζης υπό την επωνυµίαν “Τράπεζα της Ελλάδος”». Η Κοινωνία των Εθνών, μέλος της οποίας ήταν και η Ελλάδα, θεωρούσε ασύμβατο η εκδότρια τράπεζα μίας χώρας να ασκεί ταυτόχρονα και εμπορική δραστηριότητα.

Ήταν φανερό ότι η έγκριση του δανείου των 9 εκατομμυρίων στερλινών περνούσε μέσα από τη διόρθωση αυτής της παρατυπίας. Έτσι, λοιπόν, η ελληνική κυβέρνηση αποφάσισε την ίδρυση μίας νέας τράπεζας στην οποία θα μεταφέρονταν το εκδοτικό προνόμιο και οι λειτουργίες που απορρέουν από αυτό. Η νέα εκδότρια τράπεζα θα ήταν ιδιωτική και το δημόσιο δεν θα μπορούσε να συμμετέχει στο μετοχικό κεφάλαιο με ποσοστό πάνω από 10%.

Η εν λόγω σύµβαση, καθώς και το προσαρτώµενο σ' αυτήν Καταστατικό, με τα οποία ιδρύεται η Τράπεζα της Ελλάδος, κυρώθηκαν µε άλλο νομοθετικό διάταγμα στις 10 Νοεµβρίου 1927, η επικύρωση του οποίου έγινε µε τον Νόµο 3424/7.12.1927 (ΦΕΚ Α 298).

Στο άρθρο 1 παράγραφος β' του παραπάνω Νοµοθετικού ∆ιατάγµατος ορίζεται ότι οι διατάξεις του Καταστατικού έχουν ισχύ διατάξεων Νόµου και, µάλιστα Νόµου αυξηµένης τυπικής ισχύος, δοθέντος ότι το Καταστατικό της Τράπεζας της Ελλάδος αποτελεί πάντοτε μέρος διεθνούς σύμβασης επικυρωµένης διά Νόµου  (βλ. άρθρο 28 παράγραφος 1 του Συντάγµατος). Εξ άλλου, σύµφωνα µε ρητή διάταξη του Καταστατικού (άρθρο 7), τούτο τροποποιείται «δι' αποφάσεως της Γενικής Συνελεύσεως των µετόχων, κυρουµένης διά νόµου».

ΟΙ ΓΝΩΣΤΟΙ …ΑΓΝΩΣΤΟΙ

Οι συμβαλλόμενοι που υπέγραψαν ήταν οι κυβερνήσεις Γαλλίας, Μ. Βρετανίας και Ιταλίας αφ' ενός, και η ελληνική κυβέρνηση αφ' ετέρου. Οι λειτουργίες της Τράπεζας άρχισαν την άνοιξη του 1928.  Το δάνειο των 9.000.000 λιρών στερλινών είχε εγκριθεί. Η νέα κυβέρνηση ευρέως συνασπισμού του Ζαΐμη θα επωμιζόταν το βάρος και την ευθύνη της εφαρμογής αυτής της θεμελιώδους εξέλιξης στο οικονομικό σύστημα της χώρας. Πρόεδρος δημοκρατίας ήταν ο Παύλος Κουντουριώτης.

Αποκαλυπτικά είναι όσα γράφει ο ίδιος ο Βενιζέλος στο υπόμνημά του προς την αγγλική κυβέρνηση σχετικά με το πολεμικό χρέος της Ελλάδας, τον Δεκέμβριο του 1926. Τότε δηλαδή που η Ελλάδα είχε ζητήσει βοήθεια από την Κ.τ.Ε. για τη διευθέτηση των παλαιών χρεών και τη σύναψη νέου δανείου. Αρμοδιότερος για το θέμα αυτό ήταν ο πολιτικός που είχε δημιουργήσει αυτό το τεράστιο χρέος! Πραγματικά, ένα αποκαλυπτικό υπόμνημα:

«Θα ήταν ίσως χρήσιμο να αναφερθούμε συντόμως στην ιστορία του πολεμικού χρέους της Ελλάδας προς τους μεγάλους συμμάχους της.

Τον Οκτώβριο του 1917, λίγο μετά την ήττα στο Καπορέτο ήρθα στο Παρίσι για να προτείνω τη γενική κινητοποίηση του ελληνικού στρατού να αγωνιστεί στο πλευρό των συμμάχων. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι όταν έκανα αυτή την προσφορά δεν έθεσα καμία απαίτηση για εδαφικές παραχωρήσεις για την Ελλάδα. Πράγματι ήμουν ενήμερος του γεγονότος ότι η βρετανική και γαλλική κυβέρνηση είχαν ήδη υποσχεθεί στην Ιταλία παραχωρήσεις, οι οποίες ακριβώς προσέκρουαν στις εθνικές φιλοδοξίες της Ελλάδας και δεν ήταν επιθυμία μου να θέσω τις συμμαχικές κυβερνήσεις σε δύσκολη θέση διατυπώνοντας τέτοιες απαιτήσεις. Δεν επιθυμούσα ακόμη να θέσω απαιτήσεις εναντίον της Βουλγαρίας ή της Τουρκίας για να αποφύγω να σταθώ εμπόδιο σε μία ενδεχόμενη ξεχωριστή ειρήνη με τις δύο αυτές δυνάμεις.

Από την άλλη πλευρά για να διευκολυνθεί η Ελλάδα οικονομικά για την αντιμετώπιση των πολεμικών εξόδων της, η Μεγάλη Βρετανία η Γαλλία και οι Ηνωμένες Πολιτείες δέχτηκαν να χορηγήσουν προκαταβολές στην Ελλάδα ως ακολούθως: Η Μεγάλη Βρετανία 10 εκατομμύρια στερλίνες και η Γαλλία και οι Ηνωμένες Πολιτείες το ίδιο ποσό σε γαλλικά φράνκα και δολάρια, ενώ τη ίδια στιγμή η Μεγάλη Βρετανία και η Γαλλία θα μας προμήθευαν με το απαραίτητο πολεμικό υλικό.

Σύμφωνα με τη συμφωνία που συνήφθη εκείνη την περίοδο αυτές οι προκαταβολές σε δολάρια, φράνκα και στερλίνες προορισμένες να καλυφθούν από ισόποσα τραπεζογραμμάτια της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος θα χρησιμοποιούνταν κατά τη διάρκεια του πολέμου σύμφωνα με τις ανάγκες, μέσω διαταγών πληρωμών για καθένα από τα κράτη – δανειστές σε περίπτωση που τα πιστωτικά διαθέσιμα στο εξωτερικό του Ελληνικού Θησαυροφυλακίου και της Εθνικής Τράπεζας θα έπεφταν κάτω από τα 100 εκατομμύρια φράνκα, (παρ. 1 της Συμφωνίας της 10^ης Φεβρουαρίου 1918) ...»

«Με μία μεταγενέστερη συμφωνία, συνεχίζει ο Βενιζέλος, στις 10 Μαΐου 1919 οι κυβερνήσεις της Μεγάλης Βρετανίας και της Γαλλίας ανέλαβαν να αυξήσουν τις προκαταβολές, η Μεγάλη Βρετανία κατά δύο εκατομμύρια στερλίνες και η Γαλλία κατά 50 εκατομμύρια φράνκα.

Μετά την υπογραφή της Ανακωχής με την Γερμανία όταν ελπίζαμε ότι θα ήμασταν σε θέση να αρχίσουμε την αποστράτευση, η Ελλάδα δέχθηκε ένα πολύ πιεστικό αίτημα, ιδιαίτερα από τον κ. Κλεμανσώ, να στείλει για χάρη των συμμαχικών συμφερόντων δύο ελληνικές μεραρχίες στη Νότια Ρωσία, απ’ όπου επέστρεψαν έξι μήνες αργότερα. Λίγο αργότερα η Μεγάλη Βρετανία, η Γαλλία και η Ρωσία ζήτησαν από την Ελλάδα για τα συμμαχικά συμφέροντα να στείλει στρατεύματα να καταλάβουν τη Σμύρνη. Η Ελλάδα συμμορφώθηκε με αυτές τις δύο απαιτήσεις των Συμμάχων, αν και όχι χωρίς πολλούς δισταγμούς όσον αφορά την πρώτη». (Σ.Σ.: απαίτηση).

Εν κατακλείδι, μας είχαν βγάλει στον πόλεμο στο πλευρό τους με έντοκα δάνεια που μας χορήγησαν για να δημιουργήσουμε μεραρχίες που εξυπηρετούσαν τα δικά τους συμφέροντα!

Το θέμα της ίδρυσης της Τράπεζας της Ελλάδος είχε πυροδοτήσει πολιτικές αντιπαραθέσεις με πρώτο απτό αποτέλεσμα την αποχώρηση του Παναγή Τσαλδάρη και του Λαϊκού Κόμματος από την οικουμενική κυβέρνηση του Αλέξανδρου Ζαΐμη.

 Δύο μέρες πριν το σχηματισμό της νέας κυβέρνησης Ζαΐμη, ο Τσαλδάρης δημοσιοποίησε τους λόγους της αποχώρησής του από την κυβέρνηση Συνασπισμού εξαιτίας του θέματος των καλυμμάτων, τα οποία κατά τη γνώμη του αυτά θα έπρεπε να ανήκουν στο κοινό που κατέχει τα τραπεζογραμμάτια, «προς κάλυψιν των οποίων χρησιμεύουσι», και όχι στους μετόχους της τράπεζας.

«Κατ’ ακολουθίαν τα εκ φράγκων χρυσών 93.000.000, ήτοι δραχμών 1,176 εκατομμυρίων ποσόν (σ.σ.: 1.176.000.0000 δρχ.), το αποτελούν το κάλυμμα του εκδοτικού προνομίου της Εθνικής Τραπέζης, διχοτομοιμένης ταύτης εις νέαν Εκδοτικήν Τράπεζαν εις ην θα περιέλθη και το εκδοτικόν προνόμιον και ουχί εις τους μετόχους της, ιδιοτικής πλέον Τραπέζης, και προς τους οποίους πάσα τούτων παραχώρησις θα απετέλει αθέμιτον αυτών πλουτισμόν. Επί του σημείου τούτου ουδεμία αμφισβήτησις δύναται να αντιταχθή».

Επομένως, ο Τσαλδάρης είχε καταλήξει στο συμπέρασμα ότι οποιαδήποτε συζήτηση περί παραχώρησης του 1.716.000.000 δρχ. στην μέλλουσα ιδιωτική εκδοτική τράπεζα και τους μετόχους της δεν θα ήταν παρά συζήτηση χαριστικής πράξης προς αυτούς.

Η ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ

Ο Βενιζέλος από τον Απρίλιο του 1927 είχε επιστρέψει στην Ελλάδα και εγκαταστάθηκε στο σπίτι του στο ιστορικό προάστιο, στη Χαλέπα Χανίων. Ο υπουργός Οικονομικών και αρχηγός του κόμματος των Φιλελευθέρων Γεώργιος Καφαντάρης δεν ήταν δυνατόν να αντέξει το βάρος της παρουσίας –και της κριτικής- του Βενιζέλου.

Ο Καφαντάρης αναγκάστηκε να παραιτηθεί από το κόμμα των Φιλελευθέρων, το οποίο επέστρεψε στον ιδρυτή και φυσικό αρχηγό του, τον Ελευθέριο Βενιζέλο. Ο Καφαντάρης δεν έπεσε αμαχητί. Ίδρυσε δικό του κόμμα, το «Προοδευτικό Κόμμα», και εξακολουθούσε να παραμένει στο υπουργείο Οικονομικών. Από τα τέλη του 1910, όταν προσχώρησε στο κόμμα των Φιλελευθέρων, ο Καφαντάρης είχε παραμείνει πιστός στη βενιζελική παράταξη και διετέλεσε στέλεχος σε διάφορα πόστα, καθώς και υπουργός στις βενιζελικές κυβερνήσεις του 1915 και του 1917, ενώ είχε πρωταγωνιστήσει και στις κυβερνήσεις μετά τη μικρασιατική καταστροφή.

 Όμως, οι καιροί είχαν αλλάξει. Ο Βενιζέλος έπρεπε να διευθετήσει τα χρέη που ο ίδιος είχε συσσωρεύσει στη χώρα, και να εξασφαλίσει την εύρυθμη λειτουργία του νέου εκδοτικού τραπεζικού ιδρύματος. Ο Βενιζέλος διαφωνούσε με τον Καφαντάρη στο θέμα των καλυμμάτων. Το κάλυμμα υπάρχει για να διασφαλιστεί ότι ο αγοραστής ενός Συμβολαίου Μελλοντικής Εκπλήρωσης (ΣΜΕ) θα είναι σε θέση να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις του όταν έρθει η ώρα. Τα ΣΜΕ είναι νομικά δεσμευτικές συμφωνίες με τις οποίες αγοραστής και πωλητής αναλαμβάνουν την υποχρέωση να αγοράσουν ή να πουλήσουν συγκεκριμένη ποσότητα της υποκείμενης αξίας, σε προκαθορισμένη μελλοντική ημερομηνία και σε προκαθορισμένη τιμή. Το ποσό της κατάθεσης για επένδυση σε ΣΜΕ εξαρτάται από την αντίστοιχη τιμή του ΣΜΕ και ονομάζεται κάλυμμα ή περιθώριο. Οι τιμές των ΣΜΕ αναφέρονται σε χρηματιστηριακούς δείκτες, μετοχές και εμπορεύματα, σε όρους συναλλαγματικής ισοτιμίας, σε ποσοστά της ονομαστικής αξίας των ομολόγων.

 Αρχές Ιουλίου 1928, και ενώ είχε ήδη ξεσπάσει κυβερνητική κρίση με πιθανότερη εξέλιξη την ανάθεση σχηματισμού κυβέρνησης στον Βενιζέλο, οι εκατέρωθεν επιστολές περί καλυμμάτων συνέχιζαν να απασχολούν τις εφημερίδες.

Ο Βενιζέλος ανέφερε μερικά παραδείγματα ευρωπαϊκών χωρών (Γαλλία, Βέλγιο, και Ιταλία) για τον τρόπο με τον οποίο χειρίστηκαν ανάλογα θέματα οι κυβερνήσεις με τις κεντρικές τράπεζες των χωρών τους. Ήταν φανερό ότι ο Βενιζέλος συντηρούσε το θέμα της κυριότητας των καλυμμάτων για να προκαλέσει κυβερνητική κρίση. Ένα θέμα που πρώτος είχε θέσει ο Παναγής Τσαλδάρης, ένα χρόνο πριν, παραιτούμενος από την οικουμενική κυβέρνηση. Άλλωστε, ο Βενιζέλος  ήταν και πάλι αρχηγός του κόμματος των Φιλελευθέρων. Το ερώτημα ήταν αν ο Κουντουριώτης, ως πρόεδρος Δημοκρατίας, μπορούσε να διαλύσει τη βουλή ή θα έπρεπε η διάλυση της βουλής να γινόταν με απόφαση του ιδίου του Σώματος.

Στις 2 Ιουλίου 1928, οι πολιτικοί αρχηγοί προσήλθαν με τη σειρά στο προεδρικό μέγαρο. Πρώτος, ο Μιχαλακόπουλος δήλωσε ορθά κοφτά στον πρόεδρο της Δημοκρατίας Παύλο Κουντουριώτη ότι θεωρεί ενδεδειγμένη λύση την ανάθεση εντολής σχηματισμού κυβέρνησης στον Ελευθέριο Βενιζέλο, και επίσης πρότεινε τη διάλυση της βουλής. Μετά τον Μιχαλακόπουλο, ο Κουντουριώτης δέχθηκε τον Παπαναστασίου. Τα ίδια. Ο Παπαναστασίου τόνισε ότι σύμφωνα με τα κοινοβουλευτικά έθιμα (σ.σ.:!) ο σχηματισμός της νέας κυβέρνησης πρέπει να ανατεθεί στον Βενιζέλο, ως αρχηγού του σχετικώς πλειοψηφούντος κόμματος στη βουλή. Ο Παπαναστασίου ξέχασε, όμως, να πει ότι όταν το κόμμα των Φιλελευθέρων είχε μπει στη βουλή, ως σχετικώς πλειοψηφόν κόμμα, πρόεδρος ήταν ο Καφαντάρης. Ο Βενιζέλος δεν ήταν βουλευτής και είχε πάρει το κόμμα των Φιλελευθέρων κυριολεκτικά μέσα από τα χέρια του Καφαντάρη. Ένα κόμμα του οποίου οι βουλευτές εξελέγησαν με αρχηγό τον Καφαντάρη!

Στη συνέχεια, ο Κουντουριώτης δέχθηκε τον Μεταξά, ο οποίος δήλωσε ότι η διάλυση της βουλής δεν μπορούσε να γίνει με προεδρικό διάταγμα. Πρότεινε τη σύγκλιση του συμβουλίου των πολιτικών αρχηγών, με την παρουσία και του Βενιζέλου, για να συζητηθεί αν και κατά πόσο είναι συνταγματική η διάλυση της βουλής με προεδρικό διάταγμα και όχι με απόφαση του ιδίου του Σώματος. Διότι, όπως είπε, η διάλυση της βουλής με προεδρικό διάταγμα θα αποτελούσε κατάφωρη παραβίαση του συντάγματος. Ο Μεταξάς πρότεινε να δοθεί στον Τσαλδάρη η εντολή σχηματισμού κυβέρνησης διότι πρώτος αυτός έθεσε το θέμα των καλυμμάτων, που αποτελούσε και την κύρια αιτία της κυβερνητικής κρίσης. Σε αντίθετη περίπτωση, ο Μεταξάς πρότεινε το σχηματισμό υπηρεσιακής κυβέρνησης.

Μετά τον Μεταξά, ο Κουντουριώτης δέχθηκε τον Τσαλδάρη με τον οποίο συζήτησε για αρκετή ώρα. Ο Τσαλδάρης επεσήμανε ότι η αιτία της πολιτικής κρίσης είναι πράγματι το θέμα των καλυμμάτων όπως το έθεσε το Λαϊκό Κόμμα. Επομένως, συνέχισε ο Τσαλδάρης, δεν είναι δυνατόν να δοθεί εντολή σχηματισμού κυβέρνησης στο κόμμα των Φιλελευθέρων, το οποίο είχε άλλη τοποθέτηση επί Καφαντάρη και άλλη με αρχηγό τον Βενιζέλο, ο οποίος «δεν προέρχεται εκ της Βουλής». Ο Τσαλδάρης υποστήριξε ότι μόνο υπηρεσιακή κυβέρνηση θα μπορούσε να αποφασίσει για τη διάλυση της βουλής, και ότι κάθε άλλη λύση θα ήταν πραξικοπηματική.

Ακολούθησε ο Βενιζέλος, ο οποίος απέρριψε την πρόταση για σύγκλιση του συμβουλίου των πολιτικών αρχηγών «διότι τούτο δεν έχει σήμερον κανένα λόγο». Ο Βενιζέλος ισχυρίστηκε ότι η διάλυση της βουλής είναι όχι μόνο δικαίωμα του προέδρου της Δημοκρατίας, αλλά και καθήκον και υποχρέωση αυτού.

Μετά τις δηλώσεις του Βενιζέλου όλοι πλέον είχαν πεισθεί ότι ο Κουντουριώτης θα έδινε την εντολή σχηματισμού κυβέρνησης στον Βενιζέλο. Οι ανταποκριτές του ξένου Τύπου το θεωρούσαν δεδομένο και ήδη έστελναν ανταποκρίσεις ότι ο Βενιζέλος σχηματίζει κυβέρνηση και διαλύσει τη βουλή! Οι γαλλικές εφημερίδες έγραφαν μάλιστα και για τον διακανονισμό των χρεών προς τη Γαλλία, ότι θα έπρεπε να γίνει με βάση τον κανόνα του χρυσού, τώρα που ο Βενιζέλος επέστρεψε στην εξουσία!

Πράγματι. Την επομένη, στις 3 Ιουλίου 1928, στις 11 το πρωί ο Βενιζέλος επισκέφθηκε τον Κουντουριώτη ο οποίος του ανέθεσε την εντολή σχηματισμού κυβέρνησης και διάλυσης της βουλής. Ο Κουντουριώτης ανακοίνωσε ότι κατέληξε σ’ αυτή την πεποίθηση «μεθ’ ώριμον σκέψιν ότι επιβάλλεται η εις αυτόν ανάθεσις». Ο Βενιζέλος άρχισε αμέσως τις διερευνητικές επαφές για τον σχηματισμό κυβέρνησης.

Από τις πρώτες επιλογές του Βενιζέλου ήταν ο Κωνσταντίνος Ζαβιτσιάνος για το υπουργείο Εσωτερικών διότι όπως είχε γίνει γνωστό είχε συγκεκριμένες απόψεις σχετικά με το θέμα της νέας εκδοτικής τράπεζας. Επίσης, ο Αντώνιος Χρηστομάνος επιλέχθηκε για το υπουργείο Δημοσίων Συγκοινωνιών. Υπουργός Εξωτερικών έγινε ο Αλέξανδρος Καραπάνος. Ο Μιχαλακόπουλος δήλωσε στον Βενιζέλο ότι δεν μπορεί να κρατήσει το υπουργείο Εξωτερικών διότι συνυπέγραψε έναν «οικονομικό διακανονισμό», ως μέλος της προηγούμενης κυβέρνησης, τον οποίο η νέα κυβέρνηση έχει ως κύριο σκοπό να ανατρέψει. (σ.σ.: σχετικά με τα καλύμματα προφανώς).

ΤΟ ΘΕΜΑ ΤΩΝ ΜΕΤΟΧΏΝ

Στην όλη υπόθεση, όμως, υπήρχε και μία ακόμη βασική παράμετρος: Το ζήτημα των μετοχών της εκδοτικής τράπεζας, δηλαδή της Τράπεζας της Ελλάδος. Οι εφημερίδες έγραφαν με βεβαιότητα ότι στο ζήτημα αυτό η Δημοσιονομική Επιτροπή της Γενεύης θα έδινε μία λύση σύμφωνα με τις απόψεις του Βενιζέλου. Ο Βενιζέλος επεδίωκε την πλήρη αναθεώρηση και τροποποίηση της σύμβασης σχετικά με τις σχέσεις του κράτους και της Εθνικής Τράπεζας μετά την ίδρυση της Τράπεζας της Ελλάδος.

Το μεσημέρι της 6^ης Ιουλίου 1928, ο υπουργός Οικονομικών Γεώργιος Μαρής έλαβε επιστολή του διοικητή της Εθνικής Τράπεζας Δροσόπουλου σύμφωνα με την οποία το δ.σ. της Τράπεζας είχε συμμορφωθεί πλήρως με την απόφαση της κυβέρνησης για την έκδοση σε δημόσια εγγραφή μόνο του ενός τρίτου των μετοχών της Εκδοτικής, και όχι του συνόλου των μετοχών.

Την ίδια ημέρα, η Εθνική Τράπεζα έστειλε στις εφημερίδες ανακοίνωση σύμφωνα με την οποία η αναγγελθείσα έκδοση σε δημόσια εγγραφή του συνόλου των μετοχών της Τραπέζης της Ελλάδος περιοριζόταν επί του παρόντος εις το ένα τρίτο. Δηλαδή, εκδίδονταν για δημόσια εγγραφή, από 9 έως 12 Ιουλίου 1928, 26.666 μετοχές από τις οποίες οι μισές υπέρ των μετόχων της Εθνικής Τράπεζας και οι μισές υπέρ του κοινού. Οι μέτοχοι της Εθνικής Τράπεζας δικαιούνταν να εγγραφούν με αναλογία τριών μετοχών Εθνικής Τράπεζας για δύο μετοχές Εκδοτικής.

Γενικότερα, μετά τη μικρασιατική καταστροφή το καθεστώς λειτουργίας των τραπεζών στην Ελλάδα είχε γίνει ανεξέλεγκτο με αποτέλεσμα να δημοσιεύονται ακόμα και ψευδείς ισολογισμοί. Ένα ενδεικτικό «φρούτο» της αβασίλευτης δημοκρατίας ήταν και η ίδρυση το 1924 της αγγλοαμερικανικής τράπεζας με θεωρητικό αρχικό μετοχικό κεφάλαιο 12,5 εκατομμυρίων δραχμών, το οποίο έως το 1928 είχε γίνει, πάντα θεωρητικά, 30 εκατομμύρια δρχ.

Αμέσως μετά το Πάσχα του 1929, που είχε πέσει στις 5 Μαΐου, η αγγλοαμερικανική τράπεζα βάρεσε «κανόνι»! Στα ταμεία της βρέθηκαν μόλις 4.000 δρχ. αν και υπήρχαν 12 εκατομμύρια σε καταθέσεις όψεως και περισσότερα από 27 εκατομμύρια σε καταθέσεις ταμιευτηρίου. Αν και ο τελευταίος ισολογισμός της τράπεζας ήταν υποδειγματικός και εμφάνιζε σημαντικά κέρδη, ο έλεγχος του υπουργείου Οικονομικών έδειξε ότι το ενεργητικό της τράπεζας ήταν ζήτημα να κάλυπτε το 20% του παθητικού της. Ένα μεγάλο μέρος των κερδών μάλιστα της τράπεζας αναγράφονταν στο έκτακτο αποθεματικό κεφάλαιο που ήταν της τάξης του 1,9 εκατομμυρίου δρχ. Από αυτά το 1.250.000 αν και ήταν κέρδη από την τελευταία χρήση, με την αναγραφή τους στο έκτακτο αποθεματικό κεφάλαιο δεν φορολογήθηκαν. Τότε η φορολογία των κερδών ήταν στο 26%.

Αλλά πώς να μην συνέβαιναν όλα αυτά όταν αποδείχθηκε ότι το αρχικό μετοχικό κεφάλαιο των 12,5 εκατομμυρίων ήταν «μαϊμού», παραφουσκωμένες μετοχές σε άλλες επενδύσεις; Πώς να μην συνέβαιναν όλα αυτά όταν το κράτος δεν προέτρεπε τους πολίτες να καταθέτουν τα χρήματά τους στο Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων, στα ταχυδρομικά ταμιευτήρια και στα κρατικά χρεώγραφα αλλά τους άφηνε να ρισκάρουν τα χρήματά τους σε ληστρικές τράπεζες;

1922-1926: ΕΡΓΑ ΚΑΙ ΗΜΕΡΕΣ ΤΗΣ "ΠΡΟΟΔΕΥΤΙΚΗΣ" ΠΑΡΑΤΑΞΗΣ

Του ΒΑΣΙΛΗ Σ. ΚΑΡΤΣΙΟΥ

booksonthesites.blogspot.com

Αποσπάσματα από την ομιλία του συγγραφέα στις 19 Δεκεμβρίου 2023 στο βιβλιοπωλείο Αριστοτέλειον. Παρακολουθήστε όλη την ομιλία και τη συζήτηση που ακολούθησε στον παρακάτω σύνδεσμο, ο οποίος κοινοποιείται για πρώτη φορά:

https://youtu.be/NqawSh0JJ5c?si=vawrO66g5cErBOM5

…Στα τέλη Οκτωβρίου 1922 είχε διαφανεί ότι θα αναλάμβανε την πρωθυπουργία ο πολύπειρος Αλέξανδρος Ζαΐμης, αλλά αυτός αρνήθηκε να αναλάβει την ηγεσία της χώρας γνωρίζοντας τις μεθοδεύσεις της «επαναστατικής επιτροπής» για την εκτέλεση όλων των πολιτικών αντιπάλων του βενιζελισμού. Ο Ζαΐμης δεν ήθελε επ’ ουδενί να χρεωθεί τη δολοφονία των Έξι. Έτσι, το πρωί της 12 Νοεμβρίου 1922, μετά τη συνάντησή του με τα μέλη της Επαναστατικής Επιτροπής, ο Κροκιδάς πήγε στα Ανάκτορα και υπέβαλε την παραίτηση της κυβέρνησής του.

Ο Γονατάς δήλωσε στους δημοσιογράφους ότι η «Επανάστασις» θα καταβάλλει κάθε προσπάθεια ώστε να πετύχει τον σχηματισμό πολιτικής κυβέρνησης, και μόνον σε περίπτωση αποτυχίας θα σχηματιστεί στρατιωτική κυβέρνηση με τη συμμετοχή και μελών της «Επαναστάσεως». Από την πλευρά του ο Πλαστήρας είχε δηλώσει ότι όλα τα αναγραφόμενα από τις εφημερίδες, περί σχηματισμού στρατιωτικής κυβέρνησης υπό τον Γονατά, ήταν εντελώς ανακριβή και ότι δεν είχε ληφθεί καμία οριστική απόφαση.

Οι εφημερίδες όμως δεν έγραφαν επί ματαίω. Το βράδυ της 11^ης Νοεμβρίου Πλαστήρας, Γονατάς και Χατζηκυριάκος συγκεντρώθηκαν στην οικία του τελευταίου μαζί με άλλους αξιωματικούς και πολιτευόμενους, μεταξύ των οποίων ο Παπανδρέου και ο Καφαντάρης. Η σύσκεψη τελείωσε στις 4 τα ξημερώματα της 12^ης Νοεμβρίου. Είχαν πάρει τις αποφάσεις τους. Άλλωστε κανείς δεν είχε διάθεση να αναλάβει μία κυβέρνηση – μαριονέτα στα χέρια του Πλαστήρα και Σία.

ΜΙΑ ΑΘΛΙΑ ΣΤΗΜΕΝΗ ΔΙΚΗ ΑΠΟ ΕΚΤΑΚΤΟ ΣΤΡΑΤΟΔΙΚΕΙΟ.

Ολόκληρη «πολιτική μερίς», λοιπόν, παρέμεινε σε ύποπτη σιγή! Όπως συνέβη δύο μέρες πριν τον σχηματισμό κυβέρνησης από τον πραξικοπηματία Στυλιανό Γονατά και στην αίθουσα του εκτάκτου στρατοδικείου, στην ανάγνωση της έγγραφης απολογίας του Δημητρίου Γούναρη στον ανακριτή. Ξεχωριστό ενδιαφέρον παρουσίαζε εκείνη η ημέρα, όχι γιατί θα άκουγαν για πρώτη φορά τα αντεπιχειρήματα του Γούναρη αλλά γιατί θα αγόρευαν οι «επαναστατικοί» επίτροποι. Η αίθουσα άδεια και ψυχρή, όπως και η παγερή στάση των ολίγων παρισταμένων. Οι αναπληρωματικοί στρατοδίκες άφωνοι. Δεν χρειάστηκε να παρέμβουν στο ελάχιστο. «Από τα χείλη των επιτρόπων κρέμαται η τύχη των κατηγορουμένων. Τι θα προτείνουν τάχα; Οι περισσότεροι το γνωρίζουν. Υπάρχουν όμως και οι αφελείς, οι πάντοτε αμφιβάλλοντες».

Το κατηγορητήριο περί εσχάτης προδοσίας ήταν εξοργιστικά σαθρό και άθλιο, στο πνεύμα της βενιζελικής φαντασίωσης της ανύπαρκτης συνθήκης των Σεβρών, την οποία η Ελλάδα θα έπρεπε να επιβάλλει δια των όπλων από μόνη της όπως από πολύ νωρίς είχαν προειδοποιήσει οι σύμμαχοι τον Βενιζέλο.

Σαθρόν το σαθρές, συκοφαντικό και άτιμο, λοιπόν, το κατηγορητήριο:

«Κατηγορείσθε ότι από της 1 Νοεμβρίου 1920 και εφ’ εξής μέχρι της 26^ης Αυγούστου 1922 συναποφασίσαντες μετά των συνυπουργών υμών περί πράξεως εσχάτης προδοσίας εκουσίως και εκ προθέσεως υπεστηρίξατε την εισβολήν ξένων στρατευμάτων, ήτοι του τουρκικού εθνικιστικού στρατού, εις την επικράτειαν του Βασιλείου, τουτέστιν εις την υπό της Ελλάδος κατεχομένην και δια της Συνθήκης των Σεβρών κατακεκυρωμένην χώραν της Μ. Ασίας, παραδόσαντες άμα εις τον εχθρόν πόλεις, φρούρια, μέγα μέρος του στρατού και μεγίστης αξίας υλικόν πολέμου κτλ. κτλ. δια των επομένων μέσων…».

Ευτυχώς, οι επιμελητές της έκδοσης του 1924-25 με τις απολογίες των θυμάτων του βενιζελισμού διέσωσαν την αλήθεια από τις τραγικές εκείνες στιγμές, αλλά και την πραγματική γραπτή απολογία του Γούναρη στον ανακριτή, διότι στις εφημερίδες δημοσιεύθηκε «πετσοκομμένη» η απολογία του, καθώς οι δημοσιογράφοι την είχαν πάρει από αυτά που διάβασε ο γραμματέας του Έκτακτου Στρατοδικείου. Στη δίκη ο Γούναρης είχε επανειλημμένα ζητήσει να χρησιμοποιήσει το συλημένο αρχείο του, και το αρχείο του υπουργείου Εξωτερικών, αλλά δεν του επετράπη ποτέ. Το δε προσωπικό του αρχείο είχε εξαφανισθεί από προσώπου γης από την πρώτη ημέρα της σύλληψής του, τη νύκτα της 14^ης προς την 15^η Σεπτεμβρίου 1922.

Η Δημοκρατία δεν έχει αδιέξοδα, πόσο μάλλον η Δικτατορία σε κρίσιμες περιστάσεις! Ο Πλαστήρας κατήργησε το 5μελές επαναστατικό συμβούλιο, αναλαμβάνοντας αυτός μόνος την ηγεσία της «Επαναστατικής Επιτροπής». Στη στρατιωτική κυβέρνηση που σχηματίστηκε πρωθυπουργός ανέλαβε ο έτερος των πραξικοπηματιών Στυλιανός Γονατάς. Η κυβέρνηση του Γονατά ορκίστηκε στις 14 Νοεμβρίου 1922 και χαρακτηρίστηκε «Επαναστατική». Η υπόθεση είχε «κλειδώσει».  Την επόμενη ημέρα εκτελέστηκαν οι Έξι.

Από τις 12 Δεκεμβρίου 1922 είχαν αρχίσει οι παραιτήσεις και οι αντικαταστάσεις, με πρώτη παραίτηση του Θεόδωρου Πάγκαλου από υπουργού των Στρατιωτικών. Είναι αδιανόητο να συλλάβει ο ανθρώπινος νους πόσες παραιτήσεις και πόσοι διορισμοί έγιναν στην διάρκειας 14 μηνών κυβέρνηση του Στυλιανού Γονατά. Δεν νομίζουμε να υπήρξε στην πολιτική ιστορία της χώρας άλλη κυβέρνηση με τόσους «ανασχηματισμούς» μέσα σε 14 μήνες.

Η ΔΙΚΤΑΤΟΡΙΑ ΕΤΕΚΕΝ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ

 Στις 16 Δεκεμβρίου 1923 έγιναν «εκλογές» με μόνον υποψήφιους από τη βενιζελική παράταξη! Μα που να βρεθούν άλλοι υποψήφιοι; Τους είχαν δολοφονήσει όλους! Στις 11 Δεκεμβρίου 1923, το Έθνος δημοσίευσε τον επίσημο μικτό συνδυασμό Αθηνών – Πειραιώς των Φιλελευθέρων, της Δημοκρατικής Ενώσεως, των Φιλελευθέρων Δημοκρατών, των προσφύγων. Ο συνδυασμός Βενιζέλου, αν και αποδυναμωμένος σε σχέση με τα παλιά του στελέχη, είχε απ’ όλα. Και από την «αντάρτικη» ομάδα της Κωνσταντινούπολης, και από τον εμπορικό κόσμο Αθηνών και Πειραιώς, και αντιστρατήγους και εκπροσώπους της «Επαναστατικής Επιτροπής» και οσονούπω ξανά πραξικοπηματίες. Όταν έχεις στο πλάι σου τον αρχηγό της «Επαναστάσεως» Νικόλαο Πλαστήρα δεν φοβάσαι τίποτα. Τις επόμενες δύο ημέρες τα πράγματα είχαν ξεκαθαρίσει και «επετεύχθη η συγκρότησις ενιαίου συνδυασμού των διαφόρων επαναστατικών αποχρώσεων» υπό «την προεδρίαν του κ. Αρχηγού της Επαναστάσεως»!

Σε όλα αυτά υπήρχε ένα μικρό μυστικό. Ο Βενιζέλος δεν ήταν στην Ελλάδα! Ανήμερα των εκλογών, το βενιζελικό (από τότε) Έθνος κυκλοφόρησε με πρωτοσέλιδη φωτογραφία του Βενιζέλου και με τίτλο: «Να κληθή και να έλθη τάχιστα ο Ελευθέριος Βενιζέλος»!

...Ο Γονατάς με επιστολή του ανακοίνωσε στον Γεώργιο Β΄ την απόφαση του υπουργικού συμβουλίου, το βράδυ της 17^ης Δεκεμβρίου 1923, «περί αποδημίας του» στο εξωτερικό, και ζήτησε άμεση απάντηση εντός της 18^ης Δεκεμβρίου! «Σημειωτέον, ότι πρόκειται περί τυπικής απαντήσεως, καθόσον ο Βασιλεύς από της χθεσινής εσπέρας εγνωστοποίησεν εις την Κυβέρνησιν δια του αυλάρχου του κ. Σούτσου και του υπασπιστού του κ. Φιλίππου την κατ’ αρχήν απόφασιν περί αναχωρήσεως…». Ο Γεώργιος Β΄ βιαζόταν να φύγει. Η υπόθεση μύριζε μπαρούτι.

Η «επανάστασις» τα είχε όλα έτοιμα. Είχαν ορίσει ότι η αναχώριση του βασιλιά θα γινόταν με το εύδρομο «Δάφνη». Όρισαν και τιμητική φρουρά! Στον βασιλιά δόθηκαν και οδοιπορικά ένα εκατομμύριο δραχμές, και κατά τη διάρκεια της «απουσίας» του θα λάμβανε κανονικά την επιχορήγησή του! Στις 19 Δεκεμβρίου 1923, ο Γεώργιος Β΄ αναχωρούσε μαζί με τη σύζυγό του από τον Πειραιά με το «Δάφνη». Τους αποχαιρέτησαν ο Γονατάς με τη σύζυγό του, η οποία πρόσφερε και ανθοδέσμη στη βασίλισσα! Όλη αυτή η θεατρική παράσταση είχε το νόημα της δήθεν προσωρινής αποχώρησης του βασιλιά μέχρι να αποφασιζόταν η τύχη του πολιτεύματος. Στις 20 Δεκεμβρίου 1923 ορκίστηκε αντιβασιλέας ο ναύαρχος Παύλος Κουντουριώτης.

Με την πρώτη συνεδρίαση της νέας βουλής, ο Πλαστήρας παραιτήθηκε και παρέδωσε την εξουσία. Η δουλειά είχε γίνει. Ο Βενιζέλος εμφανίστηκε τελικά στις 4 Ιανουαρίου 1924, και μετά από παλινωδίες δέχτηκε τελικά να αναλάβει την πρωθυπουργία της χώρας στις 11 Ιανουαρίου 1924. Αλλά δεν άντεξε ούτε ένα μήνα.

...Τι ακριβώς εννοούσε ο αρθρογράφος ότι την ταραχή και το καρδιακό επεισόδιο δεν τα προκάλεσαν στον Βενιζέλο αυτά που έλεγε ο Παπαναστασίου στη βουλή εκείνες τις ημέρες, αλλά «αι ίδιαι αυτού φράσεις»; Τι εννοούσε ο αρθρογράφος ότι ο Βενιζέλος δεν άντεχε «τας οξείας φάσεις» του κοινοβουλευτικού αγώνα; Στη βουλή μόνο φιλελεύθεροι και «δημοκράτες» υπήρχαν. Γιατί να εκνευρίζεται ο Βενιζέλος μ’ αυτούς που τον παρακαλούσαν να έρθει και να αναλάβει την πρωθυπουργία;

«Οι θεράποντες ιατροί εξετάσαντες αυτόν επανειλημμένως κατέστησαν αυτόν προσεκτικόν καθ’ όσον διεπιστώθη ότι πάσχει εκ μυοκαρδίτιδος, η δε ασθένειά του δεδομένης της υπερδιεγέρσεώς του νευρικού του συστήματος και της νευρασθενείας υπό της οποίας κατέχεται λόγω υπερκοπώσεως δύναται να έχη σοβαράς συνεπείας». (σ.σ.:!).

Ο Βενιζέλος επικαλούμενος τις συστάσεις των γιατρών του παραιτήθηκε και συνέστησε στα μέλη του υπουργικού συμβουλίου να πράξουν τα δέοντα. Τα μέλη του υπουργικού συμβουλίου προσπάθησαν να πείσουν τον Βενιζέλο να παραμείνει διορίζοντας αντιπρόεδρο της κυβέρνησης για να τον αντικαθιστά όσο θα διαρκέσει η αποκατάσταση της υγείας του. Ο Βενιζέλος αρνήθηκε.

…Και πριν αλέκτωρ φωνήσαι… Την Παρασκευή 26 Ιουνίου 1925, τα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων δημοσίευαν αυτό που όλοι γνώριζαν και ανέμεναν. Η στρατιωτική καμαρίλα της «αβασίλευτης δημοκρατίας» και του «φιλελεύθερου» βενιζελισμού είχε επιδοθεί για μία ακόμη φορά στο αγαπημένο «άθλημά» της: «Αι Αθήναι εκοιμήθησαν προχθές με φήμες και εξύπνησαν χθες με στρατιωτικόν κίνημα. Δεν δύναται να λεχθή ότι δεν επεριμένετο. Το ανέμενον όλοι. Κυβέρνησις, Τύπος, πολιτικοί, στρατός, ακόμη και οι ξενύχτηδες των Χαυτείων…».

Ο Τύπος είχε τόσο συνηθίσει και εθιστεί στα αναμενόμενα «κινήματα» που οι δημοσιογράφοι «έσπαγαν και πλάκα». Στις 8 το πρωί, ο Πάγκαλος είχε μεταβεί ένστολος στους στρατώνες του Ρουφ, και στην ημερήσια διαταγή του τόνισε ότι αναγκάστηκε και πάλι να προβεί σε κίνημα, γιατί ήταν ο μόνος τρόπος να κτυπηθεί η φαυλότης του πολιτικού κόσμου, και ότι ο Στρατός και ο Στόλος, έχοντας μαζί τους την κοινή γνώμη, έρχονται να προστατεύσουν τη δημοκρατία!

...Οι εφημερίδες άρχισαν να δημοσιεύουν από την πρώτη κιόλας ημέρα τις λεπτομέρειες του νέου αυτού στρατιωτικού κινήματος των «προοδευτικών» αξιωματικών του βενιζελισμού. Ο «εκ των αρχηγών της Επαναστάσεως» Χατζηκυριάκος (σ.σ.: παντού και πάντα!), στις 12 τα μεσάνυχτα προς την 25 Ιουνίου 1925, συνοδεία και άλλων κινηματιών αξιωματικών πήγαν στο Νέο Φάληρο όπου ναυλοχούσε το θωρηκτό Αβέρωφ. Όταν η ατμάκατος του θωρηκτού πλησίασε στην προκυμαία να παραλάβει τους αξιωματικούς του Αβέρωφ που βρίσκονταν σε έξοδο, οι αξιωματικοί του Χατζηκυριάκου την κατέλαβαν και επιβιβάστηκαν αυτοί! Ο Χατζηκυριάκος έμεινε στον προβλήτα. Ο επί του ελέγχου αξιωματικός του θωρηκτού ήταν μυημένος στο κίνημα, όπως και πολλοί άλλοι επί του Αβέρωφ.

Με την εύκολη κατάληψη του θωρηκτού, ο Χατζηκυριάκος ειδοποιήθηκε και έφθασε με λέμβο στο Αβέρωφ ανακηρυχθείς αρχηγός του στόλου! Αμέσως διαβιβάστηκε σήμα στους κυβερνήτες των δύο αντιτορπιλικών  Ιέραξ και Λέων που βρίσκονταν στον φαληρικό όρμο να προσέλθουν επί του Αβέρωφ. Ο κυβερνήτης του Ιέρακα Λούης, βλέποντας την κατάληψη του Λέοντος από ναύτες του Αβέρωφ επιχείρησε να αποπλεύσει διατάσσοντας πολεμική έγερση. Πολύ σύντομα όμως διαπίστωσε ότι ήταν αδύνατον να φύγει καθώς από το Αβέρωφ του έγινε γνωστό ότι δεν θα επέτρεπαν τον απόπλου του αντιτορπιλικού. Τελικά οι δύο κυβερνήτες των αντιτορπιλικών αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τα πλοία τους και αντικαταστάθηκαν αμέσως από πλωτάρχες που συμμετείχαν στο κίνημα.

Ο θρασύς και κυνικός Χατζηκυριάκος διαβίβασε από το θωρηκτό Αβέρωφ στον πρόεδρο της Δημοκρατίας Παύλο Κουντουριώτη το ακόλουθο τηλεγράφημα: «Στόλος ταύτην την νύκτα εκήρυξεν έκπτωτον Κυβέρνησιν. Καθιστώμεν προσωπικώς υπευθύνους Πρόεδρον μέλη κυβερνήσεως δια χύσιν αίματος. Αρχηγός στόλου Χατζηκυριάκος»!

Στις 2 το μεσημέρι της 25^ης Ιουνίου, ο Παπαναστασίου με τους Ρέντη και Αραβαντινό επισκέφθηκαν στο Αβέρωφ τον Χατζηκυριάκο και τον συνεχάρησαν για την επιτυχία του κινήματος.

Τηλεγράφημα-τελεσίγραφο είχε στείλει, βεβαίως, και ο Πάγκαλος στον Κουντουριώτη στις 25 Ιουνίου 1925, στις 10 το πρωί. Ο Πάγκαλος απαιτούσε από τον Κουντουριώτη να παραιτήσει την κυβέρνηση γιατί, όπως επικαλέστηκε στο τηλεγράφημα, υπήρχαν ακόμα κάποιοι πιστοί στην κυβέρνηση αξιωματικοί στη Φρουρά Αθηνών.

«Κύριε πρόεδρε. Ο Στρατός και ο Στόλος εξηγέρθησαν δια λόγους, τους οποίους γνωρίζετε ασφαλώς και υμείς, όπως και σύμπας ο Ελληνικός λαός. Η κυβέρνησις αποτυχούσα εσωτερικώς τε και εξωτερικώς, δεν αντιπροσώπευε πλέον την κοινήν γνώμην. Την δυσαρμονίαν ταύτην δεν διεσκέδασεν ατυχώς η Εθνοσυνέλευσις… Θεωρώ μέγιστον έγκλημα την χύσιν και ρανίδος, έστω διττώς αδελφικού Δημοκρατικού αίματος, καθιστώ υπεύθυνον επί τούτου ολόκληρον την Κυβέρνησιν και τους ενισχύοντας αυτήν εις την ματαίαν αντίστασιν και παρακαλώ μέχρι της 4^ης μ.μ. προκαλέσητε την παραίτησιν της κυβερνήσεως…».

ΠΑΓΚΑΛΟΣ ΤΕΛΟΣ. ΑΣ ΠΕΡΑΣΕΙ Ο ΕΠΟΜΕΝΟΣ…

Το καθεστώς Πάγκαλου κράτησε περίπου 14 μήνες. Στο διάστημα αυτό έγιναν πράματα και θάματα, κυρίως στον τομέα της διασπάθισης του δημόσιου χρήματος. Οι εφημερίδες έγραφαν σε συνέχειες τα φαινόμενα καταλήστευσης των δημοσίων ταμείων. Τον Ιούλιο του 1926, διαβλέποντας το επερχόμενο τέλος της δικτατορίας του, ο Πάγκαλος έκανε μία κίνηση τακτικής. Διόρισε πρωθυπουργό τον Αθανάσιο Ευταξία, ο οποίος είχε διατελέσει πρόεδρος της κοινοβουλευτικής επιτροπής επί των Οικονομικών.

Η κυβέρνηση Ευταξία άντεξε έως τον επόμενο μήνα. Με πρόσχημα ότι στη σύνθεσή της υπήρχαν αρκετοί αντιβενιζελικοί υπουργοί, οι πολιτικοί και στρατιωτικοί παράγοντες που είχαν στηρίξει τη δικτατορία Πάγκαλου άρχισαν να σχεδιάζουν την ανατροπή της κυβέρνησης Ευταξία. Το νέο πραξικόπημα ξεκίνησε από την Κρήτη. Οι φρουρές της περιφέρειας άρχισαν να ετοιμάζονται. Ιθύνων νους, ποιος άλλος, ο Γεώργιος Κονδύλης. Ο καθένας με τη σειρά του. Αυτό που θα επακολουθούσε έως τις 26 Αυγούστου 1926 ξεπερνούσε και το καλύτερο σενάριο κινηματογραφικής ταινίας.

Στις 22 Αυγούστου 1926, η εφημερίδα Σκρίπ κυκλοφόρησε με κύριο άρθρο την παράδοση του βενιζελισμού «στις στάσεις, στις επαναστάσεις, στη βία, στην τυραννία». Αφορμή υπήρξε το εξελισσόμενο πραξικόπημα Κονδύλη που ανάγκασε την κυβέρνηση Ευταξία να προβεί σε συλλήψεις, μεταξύ των οποίων ήταν και η σύλληψη του πρώην αρχιστρατήγου της Στρατιάς Μικράς Ασίας Αναστάσιου Παπούλα.

«… Οι σημερινοί αρχηγοί του Βενιζελισμού, πιστοί και ευλαβείς τηρηταί των παραδόσεων αυτού, εφιλοτημήθησαν τίς ταχύτερον και δραστικώτερον θα ανατρέψη την πολιτικήν τάξιν. Προσχήματα εφευρέθησαν πολλά. Όπως το Θέρισσον εύρε πρόσχημα την Ένωσιν, ο σημερινός Βενιζελισμός εύρε πρόσχημα τας Λαϊκάς Ελευθερίας. Υπό το πρόσχημα αυτών ζητείται η ανατροπή. Αλλά ταύτης τυχόν επιτυγχανομένης, αι Λαϊκαί Ελευθερίαι είνε καταδικασμέναι να πνιγούν εις το τέναγος της βενιζελικής τυραννίας».

Η κυβέρνηση Ευταξία έδωσε εντολή και συνελήφθησαν οι Παπαναστασίου, Μεταξάς και Καφαντάρης. Ο Ευταξίας δήλωσε ότι οι δύο πρώτοι θα απολύονταν, αλλά για τον Καφαντάρη υπήρχαν ισχυρές ενδείξεις εμπλοκής του στο κίνημα καθώς, όπως τόνισε, στην Κρήτη τα γεγονότα τα δημιούργησαν οι πολιτικοί φίλοι του Καφαντάρη, δηλαδή ο Εξηντάρης, ο Γύπαρης και ο Ασκούτσης.

Ο Ευταξίας παραδέχτηκε επίσης ότι όσοι ενεπλάκησαν στην Κρήτη ήταν και πολιτικοί φίλοι του Κονδύλη, ο οποίος εκείνη τη δεδομένη στιγμή είχε εξαφανιστεί και οι αρχές τον έψαχναν για να τον συλλάβουν. Για τον Παπούλα είπε ότι συνελήφθη διότι δημοσίευσε επιστολή στην οποία ανέφερε ότι αν θέλει μπορεί να κάνει κίνημα και να το φέρει εις πέρας. Ο γιός του Παπούλα, ο οποίος υπηρετούσε ως υπολοχαγός στη φρουρά της Χαλκίδας, είχε δηλώσει ότι συμμετείχε στο κίνημα με τη σύμφωνη γνώμη του πατέρα του!

Στις 22 Αυγούστου είχε διοργανωθεί συλλαλητήριο στην πλατεία Συντάγματος, ενώ κάτω από το κτίριο που στεγαζόταν των υπουργείο Συγκοινωνίας η μπάντα της Φρουράς Αθηνών έπαιζε εμβατήρια! Ένας ομιλητής από τον εξώστη του υπουργείου περνούσε τον Πάγκαλο από γενεές δεκατέσσερις: «Ενθυμηθήτε 14 μήνας εν τυραννία. Με ποίας σημαίας δεν ήλθεν ο αλιτήριος. Αποσυνέθεσε τας δυνάμεις της Χώρας τελείως, ενώ ήλθε να τας οργανώση. Και ποία δεν διεχαράχθη ακολασία; Ελεηλατήθησαν τα δημόσια ταμεία. Ήλθε με την σημαίαν της οικονομικής ανακουφίσεως του Λαού από τα βάρη και εγονάτισε τον Λαόν… Εξεμεταλλεύθη την ευπιστίαν και ανεμίχθη με την αχρειότητα και την ηλιθιότητα. Ενηγκαλίσθη ό,τι φαύλον και ελεηλάτησε τον εθνικόν πλούτον…».

Το πλήθος από κάτω φώναζε και ζητούσε ελεύθερες εκλογές. Η οχλοβοή από κάτω έγινε εντονότερη όταν βγήκε να μιλήσει ο Κονδύλης, ο οποίος άρχισε να λέει για τις «μέρες δόξης και καταστροφής» του ελληνικού λαού και κάτι άλλα τέτοια βαθυστόχαστα. Αναφερόμενος στον Πάγκαλο, ο Κονδύλης φώναζε όσο δυνατότερα μπορούσε, για να ακουσθεί, ότι «ουδέποτε τύραννος εφάνη τόσο ανήθικος, τόσον ψευδομανής, τόσον περιφρονητής των δικαιωμάτων του Λαού, τον οποίον είχε κυβερνήσει… Είνε ζήτημα αν η παγκόσμιος ιστορία έχει να επιδείξη κτηνάνθρωπον παρόμοιον προς αυτόν…»!

Το πλήθος από κάτω εξεμάνη: «Εσείς τον φέρατε, μαζί είσαστε, τα ίδια θα πάθης και συ, ζήτω η οικουμενική»!

Ο Κονδύλης είπε ότι η παγκαλική τυραννία κατελύθη και ότι ο στρατός του ανέθεσε τη διακυβέρνηση της χώρας, αλλά ότι «εσκέφθην πολύ ίνα αναλάβει τας ευθύνας αυτά»! διότι, όπως είπε, δεν του ήταν ευχάριστο να κάθεται στα κυβερνητικά εδώλια! Για τον Πάγκαλο είπε ότι προσπαθούσε να διαφύγει και ότι τον κυνηγούσαν τρία πολεμικά πλοία!

Πράγματι, ο Πάγκαλος ευρισκόμενος στις Σπέτσες επιβιβάστηκε στο ατμόπλοιο «Πέργαμος», το οποίο όμως δεν κατευθύνθηκε προς τον Πειραιά, όπως είχε διαταχθεί, αλλά προσπάθησε να περάσει τον Ισθμό. Το ατμόπλοιο καταδίωκαν τα πολεμικά πλοία «Κιλκίς» και «Λέων» και τρία υδροπλάνα. Ο Κονδύλης ήταν απόλυτος. Εν ανάγκη, το ατμόπλοιο με τον Πάγκαλο θα βυθιζόταν! Το «Πέργαμος» κάποια στιγμή εντοπίστηκε ανοιχτά της Ύδρας όπου βομβαρδίστηκε ανεπιτυχώς από τα δύο υδροπλάνα, και από το θωρηκτό «Κιλκίς»…

 

 

---